برخی از واردکنندگان در هنگام ترخیص کالای خود و انجام تشریفات گمرکی ممکن است با مشکلاتی روبه رو شوند که منجر به رسوب کالای آنها در گمرکات شود اما منظور از رسوب کالا چیست و راهکارهای جلوگیری از آن چیست؟ در ادامه این مقاله همچنان با شرکت سپاهان همراه ارائه دهنده خدمات ترخیص کالا ، واردات کالا از چین ، واردات کالا از دبی و حمل هوایی و حمل دریایی کالا همراه باشید تا به این موضوع بپردازیم.
برای دستیابی به یک تعریف مشخص از رسوب کالا در گمرکات می توان دو دیدگاه مختلف در این زمینه را مورد بررسی قرار داد:
در دیدگاه اول؛ هر کالایی که به تازگی وارد گمرک شده باشد و یا مدت زمانی است که در بنادر، مناطق آزاد، مناطق ویژه و اماکن گمرکی وجود دارد، جزئی از کالاهای رسوبی محسوب می شود، در خصوص دیدگاه اول باید گفت به این بخش از کالاها، موجودی گمرکات نیز گفته می شود و لزوما همه آنها کالاهای رسوبی نخواهند بود.
اما در دیدگاه دوم کالاهای رسوبی در گمرکات تنها به کالاهایی گفته می شود که به هر دلیلی امکان اظهار به گمرک و ترخیص از آن را پیدا نکرده اند، از نظر گمرک نیز دیدگاه دوم یعنی کالاهای ترخیص نشده را میتوان به عنوان کالاهای دپو شده و یا کالاهای رسوب شده دانست. لازم به ذکر است ماندن کالا در گمرکات ضربه سنگینی را به اقتصاد کشور وارد می کند چرا که از ورود کالا در زمان مشخص و مورد نیاز آن جلوگیری شده است، نمونه بارز آن هم مواد اولیه پوشک بچه، دستمال کاغذی، لوازم التحریر، کاغذ و… بوه است.
می توان گفت تعدد بخشنامه ها و مصوبات مربوط به گمرکات یکی از دلایلی است که باعث رسوب برخی از کالاها در گمرکات کشور شده است، زیرا این دستورالعمل ها موجب سردرگمی تمامی بخش های فعال در این حوزه شده اند. تصمیمات متعدد در این زمینه موجب شده است که به نقل از رئیس اتاق بازرگانی تهران، حدود ۷ میلیون تن کالا در بنادر کشور رسوب کند. از دلایل مهم دیگر در خصوص رسوب کالا در گمرکات بی توجهی واردکنندگان به مصوبات دولت و واردات کالاهایی است که جزو کالاهای ممنوعه دولتی به شمار می روند. بخشی از کالاها نیز به خاطر ترانزیت به کشور دیگر در بنادر کشورمان باقی مانده اند. همچنین برخی دیگر از کالاهای رسوب شده نیز می بایست به منظور ترخیص از گمرکات از دستگاه های فنی مربوطه مجوزهایی همچون مجوز سازمان ملی استاندارد، وزارت بهداشت و… بگیرند و تا زمانی که موفق به دریافت این مجوزها نشده اند امکان ترخیص کالای خود را نخواهند داشت.
این امکان نیز وجود دارد که متقاضی یا واردکننده کالا، منابع مالی مورد نیاز برای ترخیص کالا را نداشته باشد. همچنین چنانچه کالا وارد کشور شده باشد اما فعال اقتصادی، ارز آن را به دلایلی پرداخت نکرده و در انتظار تأمین ارز از روش های دولتی و یا آزاد است در این صورت امکان ترخیص کالا فراهم نمیشود. ازدلایل دیگر رسوب کالا در گمرکات نیز به عدم توانایی صاحب کالا در پرداخت حقوق ورودی و کامل نبودن اسناد و مدارک مربوط به ترخیص کالا مربوط میشود. این درحالی است که مطابق با قانون برای ترخیص کالا تمامی تشریفات گمرکی می بایست به طور کامل انجام شوند.
واردکنندگان کالا، طولانی بودن صف واردات به کشور و روند کند رسیدگی به پرونده ها را باعث رسوب کالا می دانند که در نتیجه آن، زمان ترخیص کالاها در کمرگات افزایش می یابد. این مساله باعث شده تا واحد های تولیدی کشور نیز با کمبود مواد اولیه رو به رو شده و به ناچار خطوط تولیدشان را تعطیل نمایند. به دنبال این انتقاد، اخیرا رئیس کل گمرک ایران دستورالعملی را به منظور تسهیل روند واردات مواد اولیه و کالاهای اساسی ابلاغ کرده است تا مشکل رسوب کالا در گمرکات را تا حد زیادی کاهش دهد.
طبق دستورالعمل ابلاغ شده توسط رئیس کل گمرک ایران ساعات اداری کلیه دستگاه های اجرایی در گمرکات کشور براساس ۶ روز هفته تنظیم شده است و کارمندان گمرک می بایست ۶ روز هفته را در محل کار خود حاضر شوند و هرگونه تعطیلی و برقراری شیفت کاری در روزهای پنج شنبه خلاف قوانین خواهد بود. بند دیگر این بخشنامه نیز به مواردی اشاره می کند که کالای واحد های تولیدی به دفعات متعدد از یک فروشنده خریداری شده و توسط آزمایش های مربوطه صحت مندرجات اسناد و اظهارنامه تایید شده است، در این صورت با موافقت مدیر یا معاون امور گمرکی ذی ربط واردات و ترخیص آن کالا بدون ارسال مجدد به آزمایشگاه جهت تعیین ماهیت امکان پذیر است که البته این بند شامل کالاهایی که باید استاندارد اجباری دریافت نمایند نخواهد شد. همچنین در این بخشنامه به تسریع روند تشریفات گمرکی و ترخیص کالا در خصوص کالاهای اساسی، نهاده های کشاورزی و کالاهای وارداتی واحدهای تولیدی و قطعه سازان تاکید شده است به طوری که در اولویت گمرکات سراسر کشور قرار گرفته اند. پذیرش ضمانت های تجمیعی که توسط بانک عامل برای یک گمرک صادر میشود، نیز در این بخشنامه بلامانع شده است.
در گزارش دیگری نیز سازمان گمرک کشور به همراه وزارت صمت (وزارت صنعت، معدن و تجارت) طی فراخوانی به تمامی واردکنندگان کالا که در خصوص ثبت سفارش با مشکل روبه رو شده اند، اعلام کرده اند که از این پس میتوانند مسائل و مشکلات موجود در این زمینه را به گمرک و وزارت صمت اطلاع دهند. علاوه بر این طبق این گزارش برای جلوگیری از رسوب کالا در گمرکات با دستور مستقیم رئیس جمهوری برنامه ویژه ای در نظر گرفته شده است. به طور مثال برای کالاهای ضروری نظیر گوشت به سرعت و ظرف مدت یک ساعت تشریفات سیستمی آن انجام شده و کالا به درب خروج هدایت خواهد شد. این نوع کالاها بدون ارزیابی مستقیما به مسیر سبز که ساده ترین فرآیند قانونی ترخیص کالاست ارجاع خواهند شد. به همین منظور مطابق با دستور رئیس جمهور تمامی سازمان های درگیر در این فرآیند، موظفند خواهند بود که همزمان با تخلیه و حمل کالا و قبل از اظهار آن ، اقدام به نمونه برداری کالا و ارائه مجوزهای قانونی لازم کنند تا به این ترتیب کالا بدون هیچ گونه تاخیری موفق به ترخیص شود.